Zablokowane [Artykuł] Kryzys związany z napaścią seksualną

[Laureanka]

 

Witajcie. Niniejszy artykuł związany jest z problematyką przemocy seksualnej. Wyjaśnione zostanie między innymi pojęcie gwałtu, opisane zostaną motywy, którymi kierują się sprawcy napaści seksualnej, przedstawię przebieg reakcji kryzysowej ofiar, a także rolę, jaką odgrywa zachowanie rodziny i bliskich ofiary w radzeniu sobie z kryzysem, kończąc na najważniejszych mitach związanych z problematyką gwałtu. Artykuł skupia się przede wszystkim na dorosłych kobietach jako ofiarach napaści seksualnej, ale nie wyklucza istnienia tego zjawiska w odniesieniu do mężczyzn i dzieci. Zapraszam do lektury.

 

 

Definicja gwałtu

 

Zapewne jakaś część z osób, które zostałyby zapytane, co konkretnie rozumieją przez gwałt, odpowiedziałyby, że jest to akt seksualny, do którego zostajemy zmuszeni. Definicja może być jednak bardziej złożona. Przede wszystkim nie jest to akt seksualny, a akt agresji i przemocy. Jest to sposób na egzekwowanie władzy, pokazanie wyższości, kontroli i dominacji nad swoją ofiarą, za pomocą środków seksualnych. Napaść seksualna może przyjmować różne formy. Ofiary mogą zostać zaatakowane przez jednego, dwóch lub grupę sprawców. Może to mieć miejsce w odosobnionym miejscu lub w obecności osób trzecich. Sprawcami bywają często osoby znane ofierze: członkowie rodziny, znajomi, współpracownicy. Bez względu na to, jaki charakter miała poprzednia aktywność seksualna w danej relacji, napaść seksualną zawsze cechuje przymus, brak zgody i użycie siły. Zdecydowana większość sprawców napaści seksualnej to mężczyźni, a ofiary to kobiety i dzieci (w warunkach pozbawienia wolności również mężczyźni).

 

 

Czynniki wpływające na zaistnienie napaści

 

Przyczyny gwałtu są głęboko zakorzenione w psychospołecznej i kulturowej strukturze społeczeństwa. Jego fundamentalną siłą napędową w każdej cywilizacji jest kultura męskiej dominacji, a istotnymi czynnikami są kulturowe i psychospołeczne postawy i zachowania zarówno mężczyzn jak i kobiet. Mężczyźni odczuwający brak uznania, władzy, poparcia i możliwości kontroli dążą do zdobywania ich siłą. W ich świadomości wpisane są prawa wywodzące się z męskiej kultury supremacji. Badacze L. Baron i M.A. Straus charakteryzują gwałt jako zjawisko społeczne i wyszczególniają jego przyczyny, takie jak:

 

· Brak równości między płcią męską a żeńską,

· Powszechność pornografii, która degraduje kobiety do obiektu seksualnego,

· Społeczna dezorganizacja, osłabiająca mechanizmy społecznej kontroli i ograniczeń,

· Akceptacja/propagowanie przemocy poprzez częste przedstawianie jej w mediach (wszechobecność wątków mordowania, głównie kobiet, kary cielesne i przemoc wobec kobiet i dzieci, brutalna tematyka gier wideo).

 

 

Istotnymi czynnikami indywidualnej motywacji sprawców napaści seksualnej są również mechanizmy osobowości i psychologiczne przejawiające się w określonych zachowaniach:

 

· Stosują środki w sposób wrogi, agresywny, ukazujący ich wyższość i dominację, często poniżając ofiarę, mimo że sami są słabi, przestraszeni, niepewni, zagrożeni i zależni od innych,

· Są zdania, że powinni zachowywać się „po męsku”, to znaczy zdecydowanie, odważnie i pokazując kontrolę,

· Nie potrafią określić i zaznaczyć swojej pozycji w społeczeństwie,

· Są obciążeni złością, która napędza przemoc,

· Chcą zademonstrować swoją władzę, pokazać, że to oni rządzą,

· Mogą wykazywać cechy sadystyczne, ukazujące się w aktach skrajnej przemocy – okaleczanie ofiary lub zabójstwo – w celu doznania triumfu i satysfakcji.

 

 

Reakcja kryzysowa ofiary po napaści seksualnej

 

Literatura związana z przedstawioną tematyką opisująca reakcje ofiar na zgwałcenie ukazuje przebieg reakcji kryzysowej w różnych fazach. Istnieje wiele opisów różniących się ilością wyodrębnionych faz i ich charakterystykami. Klasyczna koncepcja S. Sutherlanda i D.J. Scherla skupia się na trzech fazach reakcji na przeżytą napaść seksualną:

 

· Faza ostra (trwająca do dwóch tygodni) – ofiara ma poczucie nierzeczywistości tego co się dzieje, towarzyszy jej szok i przerażenie, a także odczuwa lęk przed zwierzeniem się bliskim, który w danym momencie jest prawie niemożliwy do opanowania,

· Faza pozornie „uporządkowana”, przystosowawcza -  charakteryzuje się tłumieniem i wypieraniem negatywnego doświadczenia, ofiara koncentruje się na racjonalizacji dostarczających wyjaśnienia i zrozumienia przyczyn oraz sensu sytuacji napaści seksualnej,

· Faza dominacji depresji – jest to etap, w którym ofiara musi przezwyciężyć narastający gniew ukierunkowany na gwałciciela oraz własne poczucie winy.

 

Jeszcze inną charakterystykę faz reakcji na gwałt opisują A.W. Burgess i L.L. Holmstrom:

 

· Faza pierwsza – charakteryzująca się silnymi emocjami w reakcji na napaść (strach, szok, upokorzenie, poczucie winy), ale również objawami somatycznymi (bóle głowy, mięśni, poczucie zmęczenia, zaburzenia snu i apetytu),

· Faza druga (pojawiająca się 2-3 tygodnie po gwałcie) – ofiary napaści seksualnej odczuwają potrzebę reorganizacji każdego aspektu swojego życia i zmiany swojego funkcjonowania (zmiana miejsca zamieszkania, numeru telefonu). W tej fazie zaczynają się rozwijać zaburzenia – izolacja od otoczenia, zaistnienie lęków i fobii, nadużywanie alkoholu lub leków, rozwija się ryzyko popełnienia samobójstwa. Faza ta może trwać nawet wiele miesięcy.

 

Objawy silnego stresu po zgwałceniu mogą utrzymywać się u ofiar latami. Stan emocjonalny ofiar napaści seksualnej charakteryzuje się tym, że kobieta, która jej doświadczyła może:

 

· Odczuwać ból fizyczny i psychiczny – konsekwencje doznanej traumy,

· W dalszym ciągu bać się o swoje życie,

· Czuć się upokorzona, poniżona i zdegradowana,

· Doświadczać zaburzeń w życiu seksualnym,

· Mieć trudności za nawiązywaniem nowych kontaktów i darzeniem ich zaufania (szczególnie z mężczyznami),

· Doświadczać koszmarów sennych, snów na jawie, w których ponownie realistycznie przeżywa sceny napaści – zjawisko charakterystyczne dla osób z zespołem stresu pourazowego,

· Mieć trudności z powrotem do wcześniejszego stylu życia, utrzymywania integracji tożsamości – niektóre kobiety nigdy w pełni nie wracają do normalnego funkcjonowania w różnych dziedzinach życia, podczas gdy większość ofiar z upływem czasu wypracowuje sobie sposób na odzyskanie równowagi emocjonalnej i psychicznej, radzi sobie z problemami i prowadzi normalne życie,

· Odczuwać lęk przed pójściem na policję lub do centrum wsparcia osób w kryzysie dla ofiar gwałtu – wynika to z faktu obwiniania siebie za to, co się przeżyło,

· Wykazywać opór przed zwierzeniem się rodzinie, bliskim i przyjaciołom, ze względu na wstyd i obawę przed odtrąceniem lub brakiem akceptacji.

 

Czasami zdarza się, że ofiary napaści seksualnej reagują całkowitym brakiem okazywania emocji i zachowują się tak, jakby traumatyczne doświadczenie wcale nie miało miejsca lub nie miało na nie wpływu. Może to oznaczać, że symptomy traumy rozwiną się z czasowym odroczeniem. Kobiety, które odczuwały powyższe symptomy, mają szansę wrócić do stabilności psychicznej już po około 6 tygodniach. U części z nich objawy utrzymują się przez szereg lat, a zdarzają się przypadki, u których zaburzenia pourazowe pozostają już do końca życia.

 

 

Zachowanie rodziny i bliskich

 

Reakcje partnerów, rodziny, znajomych na napaść seksualną mają istotne znaczenie w odzyskiwaniu równowagi psychicznej ofiar. Potrzebują one szczególnej akceptacji, życzliwości, zrozumienia i wysłuchania przez osoby trzecie. Z drugiej strony fakt istnienia społecznych mitów i stereotypów może istotnie uniemożliwiać ofiarom gwałtu powrót do równowagi. Rodzina może obwiniać ofiarę za sprowokowanie napaści, zaprzeczać faktowi zgwałcenia, odmawiać wsparcia lub doprowadzić do rozpadu związku partnerskiego lub małżeńskiego. Zdaniem badaczy takich jak T. Foley i M. Davies, w przypadku 50-80% zgwałconych kobiet dochodziło do rozpadu związku partnerskiego lub małżeńskiego, a nawet utraty przyjaciół. Cykl negatywnych reakcji rodzinnych przedstawia poniższy rysunek.

 

 

 

Reakcje rodziny mogą przyczynić się do ułatwienia radzenia sobie z kryzysem, ale też mogą być destrukcyjne. W każdym przypadku należy uwzględniać sposoby radzenia sobie członków rodziny i rozróżniać reakcje przystosowawcze od reakcji destrukcyjnych. Poniższa tabela przedstawia przykłady zachowań destrukcyjnych i przystosowawczych.

 

 

 

Interwencja kryzysowa dla ofiar gwałtu

 

Praca z ofiarami gwałtu napotyka na szereg trudności związanych z następującymi zjawiskami:

 

· Syndrom reakcji na gwałt wykazuje tendencję do przedłużenia się, wykraczając poza ramy czasowe interwencji kryzysowej,

· Ofiary gwałtu często nie przyjmują pomocy i ignorują próby jej udzielenia – uważają, że zaistniała sytuacja to wstyd dla niej, a z przywróceniem równowagi poradzą sobie same,

· Rozwijające się u ofiary symptomy gwałtu słabo poddają się oddziaływaniu interwencyjnemu.

 

Pierwszy kontakt z ofiarą napaści seksualnej trzeba uznać za znaczący w kontekście zaakceptowania przez nią dalszego procesu interwencyjnego. Najczęściej ma on miejsce w izbie przyjęć szpitala, pogotowia, policji itp. Od postawy osoby interweniującej zależy powodzenie interwencji. Powinna ona zadbać o następujące sprawy:

 

· Obecność kobiety (ponadto badanie lekarskie powinno być przeprowadzone przez kobietę),

· Uspokojenie ofiary i zapewnienie jej bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego,

· Wyjaśnienie konieczności przeprowadzenia procedur, z uwzględnieniem stanu szoku ofiary i zaburzenia jej równowagi emocjonalnej – należy komunikować się krótkimi, jasnymi zdaniami, być przygotowanym – szczególnie jeśli interweniujący jest mężczyzną – na przyjęcie gniewu i złości ofiary,

· Niezostawianie ofiary samej, towarzyszenie jej cały czas, zwłaszcza w stanie silnego lęku.

 

W procesie interwencji należy zwrócić uwagę na poniższe wskazania:

 

· Wyrażenie empatii i przekonanie bliskich, aby akceptowali jej postępowanie,

· Uświadomienie ofiary, że w żadnym stopniu nie zawiniła zaistniałej sytuacji

· Empatyczne słuchanie – zachęcanie do wyrażania swoich uczuć, zapewnianie o ich adekwatności i naturalności w sytuacji napaści seksualnej,

· Zapewnienie bezpiecznego miejsca pobytu oraz bezpiecznego przejścia do tego miejsca – istotne jest zaakceptowanie przez ofiarę tego miejsca,

· Podkreślanie znaczenia zachowania pewnej kontroli przez ofiarę oraz możliwości jej przywrócenia – stanowi to podstawę odzyskania przez nią równowagi.

 

 

Najpowszechniejsze mity dotyczące gwałtu

 

Jedną z najpoważniejszych barier, z jakimi spotykają się pracownicy służb społecznych, zajmujący się wszystkimi aspektami napaści seksualnych, jest obfitość ogłupiających i szkodliwych mitów rozpowszechnionych w społeczeństwie. Przedstawię tutaj kilka głównych, mimo że w społeczeństwie występuje wiele stereotypów, utrudniających życie ofiarom i pracownikom służb społecznych. Mitom związanym z gwałtem poświęcono wiele uwagi w piśmiennictwie dotyczącym nadużyć seksualnych. Wyszczególnić można sześć kategorii najpowszechniejszych i najbardziej szkodliwych mitów społecznych:

 

1. Gwałt to seks – przekonanie, że gwałt i seks są tym samym, to prawdopodobnie najbardziej szkodliwy ze wszystkich mitów.  Jeżeli wierzymy, że gwałt jest seksem, to wynika z tego, że gwałt nie boli bardziej (fizycznie i psychicznie) niż seks. Można nawet uwierzyć, że sprawia ofierze przyjemność i podnieca ją erotycznie. Prawda jest taka, że gwałt to poważne dewiacyjne zjawisko. To przemoc, zadawanie cierpienia i sytuacja zagrażająca życiu. Coś całkowicie upokarzającego – osobista napaść odzierająca drugą osobę z jej godności. Nie można jednak całkowicie oddzielić gwałtu od seksu, ze względu na osadzenie go w psychologicznym kontekście seksu i nie jest tajemnicą, że jego skutkami mogą być niechciana ciąża i choroba weneryczna.

2. Kobiety mówią głośno o gwałcie, żeby się zemścić – mit, który w naszym społeczeństwie jest szeroko rozpowszechniony, ponieważ mity takie: są wygodne w naszej strukturze społecznej (ludzie nie chcą uwierzyć w fakt zaistnienia gwałtu); służą przerzucaniu winy za napaść seksualną ze sprawcy na ofiarę; są łatwiejsze do przyjęcia, niż uświadomienie sobie, że każdy może stać się ofiarą gwałtu. Doniesienia o zemście słyszy się od czasu do czasu, a niekiedy krzyk „gwałcą!” jest stosowany jako gratyfikacja w tle, żeby zrobić przykrość byłemu kochankowi, zaszantażować kogoś, zapewnić stałość pracy lub jako przykrywka dla niechcianej ciąży. Starsze kobiety, które są ofiarami gwałtu, stereotypowo oskarża się, że są podstarzałe, nie potrafią trzeźwo myśleć, są wygłodniałymi seksu starymi pannami i oskarżają niewinnych mężczyzn o gwałt. Nie zmienia to faktu, że fałszywe oskarżenia o gwałt pojawiają się równie często co fałszywe oskarżenia o inne przestępstwa, a zatem ten fakt obala przekonanie, że fałszywe doniesienia o gwałcie pojawiają się na skutek jakiejś niespełnionej żądzy lub zemsty. W znacznej większości przypadków, gdy kobieta twierdzi, że została zgwałcona, podobnie gdy twierdzi tak dziecko, w stosunku do którego dopuszczono się napaści seksualnej, przestępstwa te rzeczywiście miały miejsce.

3. Gwałt jest motywowany żądzą – niektórzy badacze twierdzą, że motywację do gwałtu stanowią najczęściej chęć posiadania władzy, okazywania dominacji, kontroli oraz złość, frustracja, sadyzm. U niektórych mężczyzn dochodzi do skojarzenia seksu z przemocą, co sprawia, że traktują oni kobietę nie jako człowieka, a obiekt polowań, a seks jest dla nich aktem władzy, kontroli i triumfu. Istnieje jednak pogląd odmienny, bazujący na badaniach ewolucyjnych teorii gwałtu, według której motywacja właściciela może mieć pierwotnie charakter seksualny, a wykorzystanie władzy ma być środkiem do osiągnięcia celu. Część badaczy odkryła, że wśród przesłuchiwanych gwałcicieli panuje pogląd, że gwałt to jedyny sposób dotarcia seksualnego do kobiet niechętnych lub „poza ich zasięgiem”.

4. Gwałciciele to dziwaczni samotnicy – badania nie wykazały takiego związku. Sprawcy napaści seksualnych wywodzą się ze wszystkich grup społecznych – od sędziów do posłańców, od słabeuszy do ciężarowców, od włóczęgów do dyrektorów wielkich przedsiębiorstw, od mężów i ojców do nieznajomych, od dobrze znanych przyjaciół i krewnych do nieznanych intruzów.

5. Ofiary gwałtu prowokowały sprawcę lub chciały zostać zgwałcone – istnieje przekonanie, że kobiety zachowując się wyzywająco, zakładające wyzywające stroje i silny makijaż, siedząc przy barze i narzucając się mężczyźnie, idąc samotnie nocą ulicą lub robiąc późno zakupy, w ten czy inny sposób wysyłają jasny komunikat „chodź i zgwałć mnie”. Koniec końców, mówimy o tym, że serią słabych racjonalizacji gwałciciel jest w stanie w jakiś sposób obronić napaść seksualną. Gwałciciel nie jest już odpowiedzialny za to, jak działa, ponieważ uważa, że kobieta sama sobie na to zasłużyła własnym zachowaniem. Mimo że większość sprawców zaprzecza, że są gwałcicielami lub starają się racjonalizować swoje działania tym, że kobieta ich prowokowała lub tego chciała, albo zaprzecza faktowi, że napaść seksualna jest gwałtem, to obecnie nie istnieje żaden udokumentowany przypadek, w którym kobieta wciągnęłaby mężczyznę w zgwałcenie jej. Oczywiście prawdą jest, że wiele kobiet ma pecha znajdując się w czasie napaści w niewłaściwym miejscu lub poza zasięgiem pomocy, jednak fakt, że jest się skąpo ubranym lub w inny sposób podatnym na napaść, nigdy nie jest powodem, zachętą lub co najważniejsze usprawiedliwieniem gwałtu! Badacze wykazali, że zachowanie ofiary – to co robi bezpośrednio przed napaścią – ma niewiele lub zgoła nic wspólnego z podjęciem przez sprawcę decyzji o gwałcie.

6. Tylko złe kobiety bywają gwałcone – ten mit jest doskonałym przykładem postawy „winić ofiarę”. To przekonanie sugeruje, że jeśli kobieta ma złą reputację, to gwałt jest jak najbardziej usprawiedliwiony. Domniemana reputacja nie ma nic wspólnego z tym, czy kobieta zasługuje na zgwałcenie. Gwałt to gwałt. Stereotypowe poglądy mówią też, że jeśli kobieta raz powiedziała „tak”, to nie ma już prawa wyrazić braku akceptacji. Dlatego też dla wielu rozszerzeniem tego mitu jest myśl, iż prostytutki są już tak zdewaluowane, że nie mają już żadnej wartości, więc można je bez konsekwencji gwałcić. To, czy dana osoba jest zawodową prostytutką, nie powinno stanowić różnicy. Nikt nie zasługuje na to, by być napadniętym, a każdy ma prawo do takiej samej ochrony i takiego samego traktowania.

 

 

Źródła:

D. Kubacka-Jasiecka, Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych.

R.K. James, B.E. Gilliland, Strategie interwencji kryzysowej.

Edytowane 10 Marca 2024 przez Laureanka

[Jax Teller]

Może kolejny artykuł o wyrokach za ten haniebny czyn w Polsce i na świecie? 

[Laureanka]

4 minuty temu, Jax Teller napisał:

Może kolejny artykuł o wyrokach za ten haniebny czyn w Polsce i na świecie? 

Inspiracją do napisania tego powyższego artykułu była moja wiedza z poprzednich studiów, gdzie uczyłam się w tym temacie, ale głównie w aspekcie psychologicznym. Bardziej prawniczy artykuł byłby dla mnie obecnie dość dużym wyzwaniem, bo nie jestem jeszcze ekspertką w tej dziedzinie. Mam obecnie plany na prace w innej tematyce, ale w przyszłości może taki artykuł o wyrokach by się pojawił

[ilovehotmilfs:3]

ciekawy artykuł, pewnych rzeczy sama nie wiedziałam!!

[Cry]

Dobra robota 

[Pawell^^]

Ten artykuł jest zbyt inteligentny dla graczy jb dlatego +REP

[Rodeo Rita]

bardzo potrzebny (niestety) artykuł w dzisiejszych czasach, poruszający problem, który stale musimy nagłaśniać. fajnie było wrócić myślami na uczelnię i przypomnieć sobie co poniektóre rzeczy, ale część jest dla mnie zupełnie czymś nowym, za co dziękuję no i mity świetnie przedstawione oraz trafione w dziesiątkę. super robota i czekam na więcej jeśli oczywiście się zdecydujesz  

[DIAMY]

22 godziny temu, Laureanka napisał:

1. Gwałt to seks – przekonanie, że gwałt i seks są tym samym, to prawdopodobnie najbardziej szkodliwy ze wszystkich mitów.  Jeżeli wierzymy, że gwałt jest seksem, to wynika z tego, że gwałt nie boli bardziej (fizycznie i psychicznie) niż seks. Można nawet uwierzyć, że sprawia ofierze przyjemność i podnieca ją erotycznie.

bardzo fajny wciagajacy tylko nie zgadzam sie ze stwierdzeniem, ze gwalt to nie seks. No jest nim tylko, ze jedna osoba jest do niego zmuszona, tak samo jest z molestowaniem. No i fizycznie niektore kobiety potrafia czerpac przyjemnosc z tego szkodliwego czynu.