Skocz do zawartości
Konkurs MCFarma - Minecraft Edycja 1 ×
MISS & MISTER | WIOSNA 2024 ♥ ×
EVENT Kobiety vs Mężczyźni ×
[KONKURS] Znajdź pisanki! ×

Zablokowane [Czy wiesz, że] Pierwsze lata czasów Stanisławowskich...?


Borowik

Rekomendowane odpowiedzi

Pierwsze lata czasów stanisławowskich

Cześć,

Tytułem wstępu wytłumaczę co oznacza pojęcie "Czasy Stanisławowskie". Jest to okres panowania ostatniego Króla elekcyjnego w Polsce, czyli Stanisława Augusta Poniatowskiego. Za Jego rządów uchwalono na przykład Konstytucję 3 Maja, czy też powstała Komisja Edukacji Narodowej. Były to dość chwiejne rządy, ponieważ Polacy wierzyli, że będzie lepiej po wprowadzeniu Jego reform, ale znaleźli się przeciwnicy i Polska w tym okresie już była coraz słabsza gospodarczo.  Władza nie miała za co opłacić wojska, a trzeba było bronić dużych terenów. Wszystkie wojny, zaniedbania Szlachty, bunt Magnatów, romans Stanisława Augusta Poniatowskiego z Carycą Katarzyną II, czy inne wydarzenia doprowadziły w końcu do trzech rozbiorów Polski, ale to w późniejszej części owego artykułu.

W tym artykule akurat zajmiemy się początkami przejęcia władzy przez Stanisława Augusta Poniatowskiego.

 

Galeria
 

Spoiler

 

indeks.jpg.e6b01e17aed47792a253ba968d44db71.jpg.46bc4558a402949c90517855bda9ebce.jpg

 

Stanisław August Poniatowski

 

 

Spoiler

 

sejm-konwokacyjny-784px-electionofstanislawaugustponiatowskiin1764detail_1.png.772e41105c9ece04df2f2b6d033e1a41.png

 

Sejm Konwokacyjny

 

 

Spoiler

 

6f51af2b-2307-4488-be10-a4085b0e0ecb_f1400x900.jpg.81f0a9ee2b1da3e343196e58a257b06e.jpg

 

Caryca Katarzyna II

 

 

Spoiler

 

1023430998_Artur_Grottger_Modlitwa_konfederatw_barskich.PNG.7250e9610caf51edd2abfe69427cfab0.PNG

 

Konfederacja Barska

 

 

Spoiler

 

220px-Allegory_of_the_1st_partition_of_Poland.jpg.c0dae8efcb3d3cd12a64cea1b1e6ebd2.jpg

 

Sejm Rozbiorowy

 

 

Spoiler

 

800_img.thumb.jpg.75b7c04045745788fe1da24184f6831e.jpg

 

Komisja Edukacji Narodowej

 

 

Spoiler

@NETPRESS_PBI_07596.jpg.6114f1b33c0f5917493020220b76e07a.jpg

 

Towarzystwo Ksiąg Elementarnych

 

 

Zamach stanu Czartoryskich i elekcja Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

 

W Polsce panował coraz większy chaos spowodowany tym, że w naszą Politykę wtrącała się głównie Rosja, lecz Prusy i Austria też miały w tym zakresie coś do powiedzenia. Rosja próbowała narzucać Polsce swoje reformy, które podważały demokrację szlachecką i stopniowo jej się to udawało, dlatego też chcieli mieć swojego wspólnego kandydata na Króla Polski w wyborach elekcyjnych. Jeszcze za życia Augusta III, w 1763 roku, stronnictwo Czartoryskich przygotowywało zamach stanu i wprowadzenie na tron polski przedstawiciela swojego obozu z pomocą wojsk rosyjskich. Czartoryscy pragnęli zawiązać konfederację, która przy rosyjskiej pomocy ograniczyłaby rolę Augusta III i pozwoliła im przeprowadzić reformę państwa. W piśmie Anectode historique przeznaczonym dla Katarzyny, Poniatowski nakreślił plan przekształcenia Rzeczypospolitej w monarchię konstytucyjną. Postulował wprowadzenie, wzorem brytyjskiego parlamentu, sejmu trwałego, gdzie głosowano by większością. Władza wykonawcza miała spoczywać w rękach króla i dwudziestoosobowej Rady Prywatnej. Plan zakładał m.in. sprzedaż królewszczyzn i przejście wszystkich urzędników na pensję wypłacaną ze skarbu. 6 sierpnia 1763 dotarło polecenie Katarzyny II, by porzucić zamiary konfederacji za życia Augusta III. Katarzyna II w swym liście do Fryderyka II z 17 października 1763 roku ujawniła kandydaturę Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dalszy ciąg zdarzeń doprowadził do podpisania 11 kwietnia 1764 roku porozumienia pomiędzy Rosją i Prusami odnośnie do przeprowadzenia w Rzeczypospolitej elekcji wspólnego kandydata. Wybór padł na stolnika litewskiego, czyli właśnie na Poniatowskiego, który jako były kochanek Katarzyny II i drugoplanowa postać Familii, miał gwarantować uległość wobec Rosji. Na prośbę przywódców Familii Andrzeja Zamoyskiego i Augusta Aleksandra Czartoryskiego w granice Rzeczypospolitej wkroczyły wojska rosyjskie. 20 kwietnia 1764 roku podpisał list dziękczynny do Katarzyny II za wprowadzenie wojsk rosyjskich. Katarzyna II wydała specjalną deklarację, w której zaznaczyła, że działanie to ma na celu dbałość o wszystkie swobody Rzeczypospolitej. 7 maja w Warszawie obrady rozpoczął sejm konwokacyjny, który działając pod węzłem konfederacji i wykorzystując absencję konserwatywnych posłów opozycji, przeprowadził ograniczone reformy ustrojowe. Został konsyliarzem konfederacji Czartoryskich w 1764 roku. Poniatowski został wybrany posłem ziemi warszawskiej na ten sejm. Był członkiem konfederacji generalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1764 roku, konfederacji generalnej 1764 roku i posłem na sejm konwokacyjny z ziemi warszawskiej. W końcu nadszedł moment koronacji, która odbyła się przy niewielkim udziale Szlachty i w obecności wojsk rosyjskich został wybrany Król Stanisław August Poniatowski podczas zamachu stanu 7 września 1764 roku. 25 listopada 1764, w dniu imienin carycy, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Władysław Łubieński koronował go na króla Polski w kolegiacie św. Jana w Warszawie. Ku zgorszeniu tradycjonalistów wystąpił nie w stroju polskim, ale w XVI wiecznym ubiorze hiszpańskim.

Pierwsze lata rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego

 

Wszystko zaczęło się od Sejmu Konwokacyjnego, który obradował w roku 1764.

Poszczególne wydarzenia na sejmie konwokacyjnym:

a) sejm konwokacyjny był sejmem skonfederowanym. Decyzje zapadały większością głosów dlatego też można było przeprowadzić na nim reformy,
b) olbrzymie znaczenie podczas sejmu miał obóz Familii, w skład którego wchodziły rodzinny Czartoryskich i Potockich. Dążyły one z jednej strony do przeprowadzenia reform, a z drugiej do osadzenia na tronie Stanisława Poniatowskiego, stolnika litewskiego. Jego kandydaturę wspierała Katarzyna II, która znała go osobiście i miała na niego duży wpływ,
c) Rosja nie spodziewała się, że podczas sejmu zostaną uchwalone reformy, które usprawnią polski skarb i wojsko oraz osłabią podstawy władzy magnaterii.

Reformy na sejmie konwokacyjnym:

  • powołano Komisję Skarbową dla Litwy i Korony. Sprawy wnoszone przez tę komisję na Sejm musiały być rozstrzygane większością głosów. Niestety zasada podejmowania decyzji większością głosów nie dotyczyła nakładania nowych i zwiększania istniejących podatków,
  • powołano Komisję Wojskową,
  • komisje te były organami kolegialnymi, kontrolowanymi i odpowiedzialnymi przed sejmem, przejęły część kompetencji hetmanów i podskarbich, ograniczając jednocześnie ich dotychczasową samowolę,
  • wprowadzono nowy regulamin obrad ustalając kolejność poszczególnych czynności sejmu,
  • skasowano przysięgi posłów na instrukcje poselskie, od tej pory instrukcje stały się nie zobowiązującymi zaleceniami,
  • ogłoszono lustrację dóbr królewskich,
  • zreformowano sądownictwo trybunalskie,
  • rozpoczęto zakładanie stałych polskich przedstawicielstw za granicą,
  • w miastach powołano komisje dobrego porządku (brukowanie ulic, budowanie kanałów), wzmocniono samorząd miejski, zwolniono miasta od prywatnego sądownictwa duchownego i świeckiego,
  • wprowadzono cło generalne, znosząc przy tym prywatne cła i myta,
  • zniesiono częściowo jurydyki szlacheckie i duchowne.

Reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego:

  • Stanisław August Poniatowski zwoływał nieoficjalne „konferencje króla z ministrami”, organ doradczy i zarządzający, który stanowił zalążek organu władzy centralnej,
  • uruchomiono mennicę państwową, która biła monety,
  • wprowadzono jednolity system miar i wag w celu pobudzenia rozwoju gospodarczego,
  • zreformowano pocztę,
  • powołanie pierwszej państwowej Szkoły Rycerskiej w 1765 roku,
  • powstało czasopismo "Monitor", które krytykowało zachowania części Szlachty,
  • powołano pierwszy państwowy Teatr Narodowy.

Sprawa innowierców i uchwalenie praw kardynalnych:

a) przeciwko reformom sejmu konwokacyjnego wystąpiły na sejmie w 1766 r. dwory państw ościennych jak i opozycja wewnętrzna. By nie dopuścić do dalszych reform odwrócono uwagę szlachty od spraw najważniejszych. Posłużyła do tego sprawa dysydentów (innowierców), których na sejmie w roku 1733 pozbawiono praw politycznych. Caryca Katarzyna II i król Prus Fryderyk II wykorzystali walkę dysydentów o prawa by móc ingerować w wewnętrzne sprawy I RP.
b) pod osłoną wojsk rosyjskich innowiercy zawiązali konfederacje w Słucku (prawosławni) i Toruniu (protestanci). Jednocześnie ambasador rosyjski Mikołaj Repnin zachęcał przeciwników reform, katolików żądających detronizacji króla, do zawiązania konfederacji generalnej w Radomiu, która wystąpiła w obronie „złotej wolności” i zażądała opieki Katarzyny II. Doszło do wojny domowej między katolikami a innowiercami, którzy razem sprzeciwiali się królowi i reformom. Katolicy poprosili o przysłanie wojsk rosyjskich i rozsądzenie sporu.
c) w 1767 r. doszło do zwołania sejmu pacyfikacyjnego (1767 – 1768) tzw. sejm repninowski sejm obradował pod węzłem konfederacji radomskiej do 1768 r. miał charakter sejmu delegacyjnego – kilkudziesięciu posłów miało decydować w imieniu wszystkich przywódcy konfederacji radomskiej głośno sprzeciwiali się nadania praw politycznych dysydentom. Rosjanie aresztowali więc biskupa Stanisława Sołtyka, biskupa Andrzeja Załuskiego, hetmana Wacława Rzewuskiego i jego syna Seweryna by wywrzeć presję na reszcie, sejm przywrócił równouprawnienie dysydentów, obalił niektóre reformy Czartoryskich opracował tzw. prawa kardynalne. Prawa te zatwierdzały podstawowe zasady ustroju państwa i gwarantowały przewagę szlachty lub chroniły interesy magnatów.

Prawa kardynalne:

  • wybór króla tylko na drodze wolnej elekcji,
  • liberum veto,
  • artykuły henrykowskie, a szczególnie prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi,
  • wyłączne prawo szlachty do piastowania urzędów,
  • wyłączne prawo szlachty do posiadania ziemi,
  • pacta conventa,
  • władzę szlachty nad chłopami.

Katarzyna II na Sejmie w 1768 roku zezwoliła na wprowadzenie pewnych reform:

  • wyodrębniono tzw. materie status i materie ekonomiczne. Uchwały w sprawie materii status miały zapadać jednomyślnie na sejmie „wolnym”. Decyzje w sprawach ekonomicznych (mniej ważnych) miały zapadać większością głosów. Niestety nadal 3 wymagano jednomyślności w sprawach: stanowienia podatków, sprawach monetarnych, ustalaniu liczby wojska, zwoływaniu pospolitego ruszenia, zawierania przymierzy i traktatów z obcymi państwami, zmianami zakresu kompetencji urzędów i sądów, porządku obrad sejmów i sejmików, nadawanie szlachectwa cudzoziemcom o Polakom,
  • unormowano tok obrad sejmowych i wprowadzono nowy regulamin obrad sejmowych,
  • na sejmikach ziemskich miała obowiązywać zasada podejmowania uchwał większością głosów,
  • szlachta gołota utraciła prawo uczestniczenia w sejmikach ziemskich – tej reformy nie wprowadzono w życie.

Za pierwszych lat rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego doszło również do Konfederacji Barskiej w latach 1768-1772, która ostatecznie doprowadziła do pierwszego rozbioru Polski w 1772 roku.

Po pierwszym rozbiorze Polski zwołano Sejm Rozbiorowy:

a) Sejm rozbiorowy zwołany do Warszawy w 1773 r. pod presją obcych wojsk i przy udziale wielu przekupionych posłów ratyfikował konwencję rozbiorową. Nie pomógł protest Tadeusza Rejtana, który nie chciał dopuścić posłów do izby i własnym ciałem zagrodził wejście (nie chciał by zatwierdzono zawiązanie konfederacji sejmowej zaproponowanej przez zdradzieckiego marszałka izby poselskiej Adama Ponińskiego).
b) Sejm zatwierdził traktaty handlowe z trzema zaborcami, bardzo niekorzystne dla RP.
c) W 1775 r. uchwalił on nowe prawa kardynalne poszerzając prawa z 1768 r. o zakaz powoływania na tron cudzoziemca oraz dzieci i wnuków panującego. Gwarantem praw kardynalnych stały się wszystkie państwa zaborcze. Pozytywną stroną praw kardynalnych było to, że chroniły przed anarchią, miały także gwarantować niepodzielność terytorium państwowego.
d) Na sejmie tym przeprowadzono również szereg ważnych reform:
powołano nowy organ władzy centralnej – Radę Nieustającą. Składał się z 36 członków wybieranych przez sejm spośród posłów i senatorów na 2 lata. Dzieliła się na 5 departamentów (ministerstw): interesów cudzoziemskich (spraw zagranicznych), policji, wojska, sprawiedliwości, skarbu. Każdy z nich liczył 4 – 8 członków. Zadaniem Rady było kierowanie sprawami państwa w okresie pomiędzy sejmami. Rada ograniczyła uprawnienia monarchy, który jej przewodniczył. Stanisław August Poniatowski potrafił wykorzystać Radę do 5 wprowadzenia w życie szeregu swoich zamierzeń. Uchwały w Radzie zapadały większością głosów, a podpisywał je król, pierwszy rangą senator i marszałek Rady. Rada podlegała kontroli sejmu, któremu składała sprawozdania ze swojej działalności. Sejm mógł uchylić decyzje podejmowane przez Radę, a jej członków postawić przed sądem sejmowym. Rada mogła wywrzeć olbrzymi wpływ na sytuację w RP. Miała jednak wielu wrogów. Magnackim oligarchom nie odpowiadało to, że król uczynił z Rady narzędzie swojej polityki. Obóz patriotyczny widział w Radzie tylko organ narzucony przez obce państwa i podporządkowany Rosji.

Król utracił prawo:

  • zwoływania sejmu,
  • nadawania królewszczyzn,
  • powoływania ministrów i senatorów,
  • mianowania oficerów i starostów,
  • wydawania poleceń organom administracyjnym.

W 1773 roku utworzono Komisję Edukacji Narodowej i Ona przeprowadziła następujące reformy:

  • RP podzielono na dwa okręgi szkolne: Koronę i Litwę, które podlegały dwóm szkołom wyższym Akademii Krakowskiej i Wileńskiej,
  • Akademie te zamieniono w Szkoły Główne,
  • Szkołom Głównym podporządkowano szkoły wydziałowe (7 letnie) i podwydziałowe (6 letnie) – szkolnictwo średnie,
  • Szkoły parafialne zostały upaństwowione i zeświecczone,
  • Zreformowano Szkoły Główne: w miejsce wykładów wprowadzono nauki oparte na eksperymencie, większy nacisk położono na naukę historii i geografii ojczystej, wprowadzono naukę praktycznych umiejętności i ćwiczenia fizyczne, ograniczono łacinę na rzecz astronomii i matematyki, fizyki czy geologii, medycyny,
  • Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych oprócz programów nauczania opracowało elementarz by podnieść poziom szkół elementarnych,
  • Do programu nauczania szkół podlegających KEN wprowadzono nauki matematyczno – przyrodnicze i położono nacisk na ich praktyczne wykorzystanie, ważnym elementem stała się nauka historii Polski, prawa krajowego, etyki świeckiej, nauki języków nowożytnych oraz przysposobienia wojskowego.

Towarzystwo Ksiąg Elementarnych utworzono w 1775 roku, którego celem było wydawanie podręczników, opracowywanie programów szkolnych oraz kontrolowanie działalności pedagogicznej szkół.

Źródła:
Wikipedia
Tomaszewska

*Praca Mojego autorstwa z zebranymi informacjami z powyższych źródeł, którą pokazywałem na swoim poprzednim forum. Chciałbym się podzielić ją również tutaj. Została rozszerzona o galerię.

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • Gość poleca ten temat
Gość Mrs.Fuksiara

Lubie czytać tematy związane z historia. Bardzo piękny artykuł i rozbudowany. 

Czekam na kolejne części! Mało wiem na ten temat więc z chęcią będę czytać! 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • Gość zmienił tytuł na [Czy wiesz, że] Pierwsze lata czasów Stanisławowskich...?
  • Gość usunał z polecanych temat

Spodziewałem się zmianki o obiadach czwartkowych oraz o zamku w rydzynie, ale git. Dobra robota 

Pozdrawiam fanów,

Boski Z Polski

 

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Gość
Ten temat został zamknięty. Brak możliwości dodania odpowiedzi.
×
×
  • Dodaj nową pozycję...

Powiadomienie o plikach cookie